نقش مردم سالاری در نظام سیاسی

نقش مردم سالاری در نظام سیاسی

زمانی از تراکم قدرت در یک جامعه می توان سخن گفت که بخش اندکی از جمعیت دارای قدرت زیاد و بخش عظیمی از مردم سهم اندکی از قدرت داشته باشند . همچنین تراکم قدرت در شرایطی به وجود می آید که تعداد زیادی از نقش ها در جامعه تحت نظارت و کنترل یک نقش باشد . به عنوان مثال در ادارات افراد با پست های بالاتر نسبت به نقش های بیشتری اعمال قدرت می کنند .بعلاوه دامنه اختیارات وسیع یک نقش نسبت به نقش های دیگر نیز از عوامل تراکم قدرت می باشد . مثلا در گذشته برده فردی بوده که به عنوان دارایی و تملک در اختیار مالک بوده است .

با تحلیل و بررسی عمیق موضوع مشخص می شود که تراکم قدرت پیامدهای منفی زیادی به دنبال دارد که به برخی از آنها اشاره می شود .

در جامعه ای که بر مشارکت مردم در سرنوشت خود تأکید می شود ، تراکم قدرت باعث گسترش «بی میلی و احساس بی قدرتی سیاسی» می شود . یعنی افراد احساس می کنند که رفتار آنان در سرنوشت خود تأثیری ندارد ، که این امر باعث نارضایتی مردم از حکومت خواهد شد که نمونه بارز آن را در کشورهای عربی مشاهده می کنیم [زنان در اغلب این کشورها حق رأی دادن ندارند و ...] که باعث بیداری اسلامی در این کشورها شده است .

همچنین تراکم قدرت باعث کاهش استقلال رأی ،خلاقیت ، نوآوری و کارآیی در آن جامعه می شود که نمونه بارز آن در زمان رژیم پهلوی در رفتار فرماندهان نظامی مشاهده شده است . از دیگر پیامدهای منفی تراکم قدرت ، به اضطراب و ترس می توان اشاره کرد که نمونه چنین وضعی را در رفتار مردم در دوره پهلوی ها به ویژه دوره رضا شاه می توان مشاهده کرد .

با مرور موارد فوق به ایده هایی جهت کاهش تراکم قدرت می توان اشاره کرد که امروزه در نظام جمهوری اسلامی ایران مورد توجه ویژه قرار گرفته است . از جمله این ایده ها می توان به «مردم سالاری» ، «تفکیک قوا» که دامنه اختیارات نقش ها را محدود کرده و نوعی وابستگی متقابل بین قوا به وجود می آورد .سومین شیوه برای کاهش تراکم قدرت «محدودیت دوره تصدی» مانند دوره ریاست جمهوری ، نمایندگی مجلس شورای اسلامی ، شورای شهر و... می باشد . به این معنا که در حکومت های مردم سالاری برای عرصه های مهم قانون گذاری و اجرایی محدودیت زمانی وجود دارد گفتنی است در مورد کاهش تراکم قدرت همانند سایر مسایل باید باورها و ارزش های مربوط به توزیع مزایا تغییر کنند تا اقدامات مربوط به توزیع مزایا پایدار باشد . بنابراین یکی از باورها و ارزش هایی که مانع تراکم قدرت می شود « مردم سالاری» است . به این معنا که قدرت از آن مردم است و قدرتمندان باید در برابر مردم پاسخگو باشند و خود را خدمتگزار مردم بدانند . که این ایده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور اسلامی ما مورد توجه خاص قرار گرفته است و در اصل شش (6) قانون اساسی به آن اشاره شده است : «در جمهوری اسلامی ایران ، کشور باید به اتکای آرای عمومی اداره شود ؛ از راه انتخابات ، انتخاب رییس جمهور ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، اعضای شوراها  و نظایر اینها یا از راه همه پرسی در مواردی که در اصول دیگر این قانون معین می گردد »

از ویژگی دیگر مردم سالاری این است که برای انسان به خاطر انسان بودن و صرف نظر از هر نوع ویژگی دیگر ، حرمت و کرامت قایل است که طبق اصل 2 قانون اساسی « جمهوری اسلامی نظامی است بر پایه ی ایمان به خدای یکتا ( لا اله اله الله ) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم  تسلیم در برابر او ...»